Παθήσεις των επινεφριδίων

Γενικά

Τα επινεφρίδια παράγουν διάφορες ορμόνες που εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος για να βοηθήσουν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, του επιπέδου σακχάρου και άλλων κρίσιμων λειτουργιών. Όταν αυτές οι ορμόνες παράγονται σε υπερβολικά μεγάλη ή μικρή ποσότητα μπορεί να προκαλέσουν ανισορροπίες στον οργανισμό. Αυτές οι ανισορροπίες λοιπόν μπορούν να επιφέρουν παθήσεις των επινεφριδίων.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, όπως κι επί υποψίας καρκίνου, ενδέχεται να απαιτείται αφαίρεση ενός ή και (σπανιότερα) των δυο επινεφριδίων.

Η χειρουργική αφαίρεση των επινεφριδίων (επινεφριδεκτομή) προϋποθέτει εξειδίκευση και εμπειρία από το χειρουργό προκειμένου να επιτευχθεί βέλτιστο κλινικό αποτέλεσμα χωρίς επιπλοκές.

Τι είναι τα επινεφρίδια;

Τα επινεφρίδια είναι δυο μικροί αδένες που βρίσκονται πάνω από τους νεφρούς στο οπισθοπεριτόναιο (δηλαδή στο βαθύτερο μέρος της κοιλιάς). Τα επινεφρίδια έχουν δύο στρώματα, τον φλοιό και τον μυελό. Έκαστο στρώμα παράγει διαφορετικές ορμόνες που ρυθμίζουν συγκεκριμένες λειτουργείες του οργανισμού, όπως:

• έλεγχος της αρτηριακής πίεσης
• αντίδρασης στο στρες
• καταπολέμηση φλεγμονών
• διάσπασης των λιπών για την παραγωγή σακχάρων στο ήπαρ

Ο φλοιός των επινεφριδίων παράγει ορμόνες όπως αλατοκορτικοειδή (κυρίως αλδοστερόνη), γλυκοκορτικοειδή (κυρίως κορτιζόλη) και ανδρογόνα.

Ο μυελός παράγει επινεφρίνη (αδρεναλίνη) και νορεπινεφρίνη (νοραδρεναλίνη).

 

Ποιες είναι οι πιο κοινές παθήσεις των επινεφριδίων;

Οι διαταραχές των επινεφριδίων αφορούν σε καταστάσεις που επηρεάζουν την παραγωγή ορμονών για κρίσιμες λειτουργίες του σώματος, όπως η αρτηριακή πίεση, η ανάπτυξη και το βάρος.

Ορισμένες διαταραχές των επινεφριδίων είναι συγγενείς, δηλαδή υπάρχουν κατά τη γέννηση, ενώ άλλες εμφανίζονται ως συνέπεια ανοσολογικών καταστάσεων, κάποιας μόλυνσης, ανάπτυξης όγκων ή υπερβολικού στρες.

Εν γένει, οι παθήσεις των επινεφριδίων είναι σπάνιες, ωστόσο οι πιο κοινές εξ αυτών είναι οι εξής:

• Νόσος του Addison (ονομάζεται επίσης επινεφριδιακή ανεπάρκεια): Πρόκειται για μια δυνητικά απειλητική για τη ζωή νόσο που εμφανίζεται σε περίπου 4 στους 100.000 ανθρώπους. Με τη νόσο του Addison, τα επινεφρίδια υπολειτουργούν. Αυτό σημαίνει ότι δεν παράγουν αρκετή από τις ορμόνες κορτιζόλη και/ή αλδοστερόνη.
• Καρκίνος επινεφριδίων: Αφορά σε έναν σπάνιο, επιθετικό τύπο καρκίνου στο εξωτερικό στρώμα των επινεφριδίων.
• Τυχαιώματα επινεφριδίων: Αποτελούν κλινικά σιωπηλές μάζες (μεγέθους 1 cm ή μεγαλύτερες) που εντοπίζονται στα επινεφρίδια κατά τη διάρκεια μιας εξέτασης για κάποια άλλη πάθηση.
• Συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων (CAH): Πρόκειται για μια γενετική διαταραχή που εμποδίζει το σώμα να παράγει αρκετή κορτιζόλη. Η CAH μπορεί επίσης να προκαλέσει άλλα ορμονικά προβλήματα. Η ήπια μορφή είναι αρκετά κοινή, με συχνότητα εμφάνισης σε 1 στα 100 άτομα.
• Σύνδρομο Conn (πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός): Αφορά σε μια διαταραχή κατά την οποία τα επινεφρίδια παράγουν υπερβολικά μεγάλη ποσότητα ορμονών που ονομάζονται αλατοκορτικοειδή (αλδοστερόνη).
• Νόσος Cushing (γνωστή και ως σύνδρομο Cushing): Είναι μια σπάνια νόσος κατά την οποία τα επινεφρίδια παράγουν υπερβολική ποσότητα κορτιζόλης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, προκαλείται από έναν όγκο στην υπόφυση, η οποία βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου. Η υπόφυση παράγει ορμόνες που επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας του σώματος με πολλούς τρόπους. Οι όγκοι της υπόφυσης είναι σχεδόν πάντα καλοήθεις.
• Φαιοχρωμοκύττωμα: Αποτελεί έναν σπάνιο τύπο νευροενδοκρινούς όγκου, συνήθως καλοήθους, που αναπτύσσεται κυρίως στο μυελό των επινεφριδίων. Εμφανίζεται πιο συχνά σε ασθενείς με σύνδρομο Πολλαπλής Ενδοκρινικής Νεοπλασίας τύπου 2 (ΜΕΝ2).

 

Τι συμπτώματα έχουν οι παθήσεις των επινεφριδίων;

Τα συμπτώματα των παθήσεων των επινεφριδίων ποικίλλουν ανάλογα με το τι προκαλεί τη διαταραχή. Όλες οι διαταραχές των επινεφριδίων μπορεί να προκαλέσουν κοιλιακό άλγος, αδυναμία, απώλεια ή αύξηση βάρους και κόπωση.

Ωστόσο, υπάρχουν και συγκεκριμένα συμπτώματα που προκαλούνται από κάθε διαταραχή ξεχωριστά, όπως:

• Ο καρκίνος των επινεφριδίων ή άλλοι όγκοι των επινεφριδίων μπορεί να προκαλέσουν κοιλιακό άλγος και απώλεια βάρους. Οι ασθενείς μπορεί να έχουν υψηλό σάκχαρο αίματος ή/και υψηλή αρτηριακή πίεση λόγω υπερπαραγωγής ορμονών. Οι γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν ακανόνιστες περιόδους ή αυξημένη τριχοφυΐα στο σώμα τους.
• Η νόσος του Addison μπορεί να προκαλέσει έλλειψη όρεξης, ναυτία, έμετο, δυσκοιλιότητα και διάρροια. Επίσης, μπορεί να προκαλέσει σκουρόχρωμο δέρμα, ζάλη κατά την ορθοστασία και πόνο στους μύες και στις αρθρώσεις.
• Η συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων (CAH) μπορεί να διαγνωστεί σε παιδιά που έχουν συμπτώματα όπως μικρότερο από το μέσο ύψος και πρώιμη εφηβεία. Στην πιο σοβαρή της εκδοχή μπορεί να προκαλεί χαμηλή αρτηριακή πίεση ή χαμηλό σάκχαρο στο αίμα, προβλήματα συγκράτησης του άλατος στο σώμα και προβλήματα με το αναπαραγωγικό σύστημα. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν αλλοιωμένη εμφάνιση των γεννητικών οργάνων, δυσκολία σύλληψης (στις γυναίκες) και καλοήθεις όγκους των όρχεων και στειρότητα (στους άνδρες).
• Η νόσος Cushing μπορεί να περιλαμβάνει συμπτώματα όπως αύξηση βάρους στον κορμό και στρογγυλό πρόσωπο, εύθραυστο δέρμα, κακή επούλωση πληγών, αυξημένη δίψα και ούρηση. Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν υψηλή αρτηριακή πίεση και/ή υψηλό σάκχαρο στο αίμα, ευερεθιστότητα, εναλλαγές διάθεσης, κατάθλιψη και/ή άγχος. Ειδικότερα στις γυναίκες μπορεί να προκαλέσει έλλειψη εμμήνου ρύσεως ή εμφάνιση τριχοφυΐας στο πρόσωπο.
• Το φαιοχρωμοκύτωμα μπορεί να προκαλέσει επεισόδια υψηλής αρτηριακής πίεσης, εφίδρωσης, πονοκέφαλο και αίσθημα παλμών της καρδιάς που προκαλούνται από το στρες, την άσκηση ή δυσπεψία από την κατανάλωση ορισμένων τροφών.

Πώς αντιμετωπίζονται οι παθήσεις των επινεφριδίων;

Ορισμένες διαταραχές των επινεφριδίων αντιμετωπίζονται συντηρητικά και οι ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν φάρμακα για να ρυθμίζουν τα υψηλά ή χαμηλά επίπεδα ορμονών τους.

Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητη η χειρουργική αφαίρεση τουλάχιστον του ενός επινεφριδίου (επινεφριδεκτομή), η οποία μπορεί να γίνει με ανοικτή επέμβαση, λαπαροσκοπικά ή με ρομποτική χειρουργική.

Σε γενικές γραμμές, η λαπαροσκοπική/ρομποτική προσέγγιση προτιμάται έναντι της ανοιχτής επέμβασης. Ο λόγος είναι ότι η λαπαροσκόπηση μειώνει σημαντικά την ταλαιπωρία των ασθενών, επιτρέπει ταχύτερη επούλωση ενώ αφήνει πίσω μόνο μικροσκοπικές ουλές, σε αντίθεση με την μεγάλη τομή του ανοικτού χειρουργείου.

Κατά τη λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή, το επινεφρίδιο αφαιρείται μέσω τριών (3) ή τεσσάρων (4) πολύ μικρών τομών. Η λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή προσφέρει τον συντομότερο χρόνο ανάρρωσης και το λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο. Οι περισσότεροι ασθενείς επιστρέφουν σπίτι τους μέσα σε μία ή δύο ημέρες μετά την επέμβαση.

Περίπου το 2% των λαπαροσκοπικών επεμβάσεων χρειάζεται να μετατραπεί σε ανοιχτό χειρουργείο, εφόσον προκύψουν:

• ενδείξεις καρκίνου
• απροσδόκητα ευρήματα
• δύσκολη ανατομία
• όγκος μεγαλύτερος από το αναμενόμενο

 

Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος επιπλοκών κατά την επινεφριδεκτομή σχετίζεται άμεσα με την εμπειρία του χειρουργού. Δεδομένου ότι η χειρουργική των επινεφριδίων είναι σχετικά ασυνήθιστη, είναι σημαντικό να επιλέγεται χειρουργός που να ειδικεύεται σε αυτό το είδος επέμβασης. Σε έμπειρα χέρια, ο κίνδυνος επιπλοκών από επέμβασης στα επινεφρίδια, ιδιαίτερα της λαπαροσκοπικής επινεφριδεκτομής, είναι χαμηλός.

 

Ο Γενικός Χειρουργός Περικλής Χρυσοχέρης διαθέτει πολυετή εμπειρία και εξειδίκευση στον τομέα της Λαπαροσκοπικής και Ρομποτικής Χειρουργικής και τη Χειρουργική Ογκολογία του πεπτικού και των συμπαγών οργάνων της κοιλιακής χώρας (πάγκρεας, σπλήνας, επινεφρίδιο). Για περισσότερες πληροφορίες για τις παθήσεις των επινεφριδίων, επικοινωνήστε μαζί του.